Chuyện ít biết về công tác huấn luyện bay Su-30MK2 của Việt Nam

Đúng 7g15, các phi công và chuyên gia nhanh chóng di chuyển ra hangar, nơi để máy bay. Những chiếc Su-30MK2 - máy bay tiêm kích đa năng siêu âm hiện đại trên thế giới hiện nay - đang giương cánh đợi xuất kích.

Trước đó, lúc 6g30, căn cứ quân sự của trung đoàn không quân tiêm kích đa năng 935 (Sư đoàn không quân 370 - Quân chủng Phòng không không quân VN) yên bình giữa nắng và gió sớm mai.

Nhưng trong phòng họp triển khai nhiệm vụ ban bay là khung cảnh rất tất bật: toàn bộ phi công, chuyên gia người Nga đang ngồi chật kín phòng, sau khi nghe các bộ phận bảo đảm báo cáo tình hình, trung đoàn trưởng giao nhiệm vụ cho các thành phần bảo đảm tiếp tục các công việc còn lại và chuẩn bị tốt mọi mặt cho hoạt động của ban bay. 

Trên tường, bảng kế hoạch bay dày kín tên phi công, số hiệu phi công, số hiệu máy bay, giờ bay. Mỗi giờ bay đều ghi cụ thể yêu cầu từng bài bay huấn luyện và cả những điều cấm kỵ không được làm vì yếu tố an toàn của chuyến bay.

“Thiên nga và hổ mang chúa”

Các chuyên gia và kỹ thuật viên luôn di chuyển, kiểm tra từng chi tiết, đôi mắt không rời chiếc Su-30MK2. Họ bận bịu với những cuộc trao đổi dồn dập.

Tất cả chuyên gia đều là người của Văn phòng thiết kế máy bay Sukhoi - văn phòng thiết kế số 1 của Nga trong lĩnh vực hàng không. Trong số họ có người là anh hùng không quân Nga được phong cách đây bảy năm. Ông được coi là chuyên gia số một của Văn phòng thiết kế máy bay Sukhoi.

Máy bay Su-30MK2 cất cánh 

Cả không gian căn cứ không quân rộng lớn bị âm thanh gầm rú đầy uy lực của Su-30MK2 chiếm lĩnh. Từng chiếc lần lượt nhẹ nhàng lao ra khỏi hangar, di chuyển ra đường lăn vào khu vực đường băng và lao vút lên trời. Có lúc từng chiếc một, có lúc cả một biên đội. 

Ngày hôm nay, các phi công phải thực hiện những bài bay huấn luyện tác chiến nhào lộn phức tạp ở nhiều độ cao.

Hai quả tên lửa tinh khôn cũng được gắn vào thiết bị phóng thả của một chiếc Su-30MK2 để phi công bay kiểm tra thông số kỹ thuật sau khi cải tiến.

Trong khi đó, trên đài chỉ huy, chỉ huy bay và tổ dẫn đường đang liên lạc với phi công bằng những câu thông thoại ngắn gọn, chuẩn xác.

Hôm nay thượng tá Phan Xuân Tình - phó trung đoàn trưởng quân huấn - chỉ huy bay, đang cùng các sĩ quan dẫn đường và một chuyên gia người Nga tập trung theo dõi màn hình với những thông số về tốc độ bay, độ cao... và liên tục đưa ra những câu thông thoại.

Tất cả những câu đối không được ghi chép cẩn thận từng chi tiết. 

Cùng lúc đó, ở phòng kiểm tra khách quan, đại tá Nguyễn Văn Phượng - phó trưởng phòng quân huấn Sư đoàn không quân 370 - đang theo dõi các bài bay huấn luyện của từng nhóm phi công trong hộp đen và được tái hiện bằng sơ đồ trên màn hình.

Có lúc khi tuyến bay vừa kết thúc, anh lại đến phòng họp gặp phi công học chuyển loại, sửa những lỗi mà một phi công trẻ hay mắc phải. 

11 năm trước, đại tá Phượng là một trong bốn phi công từng được cử sang Nga bay thử nghiệm hai dòng máy bay Su-30MK2 và Su-30MKI để tham mưu cho Bộ Chính trị, Quân chủng Phòng không không quân... nên mua cái nào. 

“Su-30MK2 ổn định hơn các loại máy bay khác, ít phụ thuộc vào các phương tiện dẫn đường ở mặt đất. Làm chủ được nó là làm chủ bầu trời”, đại tá Phượng khẳng định.

“Ở dưới mặt đất, Su-30MK2 hiền lành như những con thiên nga nhưng khi thực hiện những động tác bay kỹ chiến thuật trên trời, nó dũng mãnh như rắn hổ mang chúa”. 

Khi được tận mắt nhìn thấy hình ảnh những chiếc Su-30MK2 bay huấn luyện chiến đấu, tôi mới cảm nhận trọn vẹn cách so sánh đầy biểu cảm của các phi công.

Su-30MK2 là loại máy bay có thể tác chiến độc lập hoặc theo biên đội trong nhiều kiểu thời tiết, địa hình, ở cả trên không, trên đất, trên biển. Nó có khả năng thực thi nhiệm vụ tiêm kích (không chiến) trong điều kiện đêm tối, sử dụng các loại vũ khí tác chiến tầm trung, tầm xa và tiếp nhiên liệu ngay trên không (khi được tiếp nhiên liệu trên không, Su-30MK2 sẽ tăng tầm hoạt động từ 3.000km lên tới 8.000 km!). 

Dưới thân và cánh Su-30MK2 được trang bị tên lửa tinh khôn (tên lửa truyền hình), tên lửa không đối hạm, không đối đất... Ở chế độ không đối không, chiến đấu cơ này có thể thực hiện chín nhiệm vụ và mười nhiệm vụ ở chế độ không đối đất. 

Đặc biệt, hệ thống radar của Su-30MK2 có khả năng phát hiện 15 mục tiêu cùng lúc, có thể đồng thời theo dõi mười mục tiêu và sử dụng vũ khí tấn công bốn mục tiêu trên không hoặc hai mục tiêu mặt đất.

Kỳ tích 14 năm bay an toàn

“Chúng tôi phải thường xuyên bay huấn luyện để rèn luyện bản lĩnh, làm dày dạn thêm kinh nghiệm xử lý các tình huống trên không, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu.

Có những bài bay huấn luyện phải làm đi làm lại nhiều lần để phi công thật sự thành thạo, nếu có tình huống chiến đấu xảy ra sẽ xử lý rất nhanh” - thượng tá Trần Trọng Tuyến, chính ủy trung đoàn 935, cho biết.

Việc bay huấn luyện diễn ra hàng tuần. Có khi nhiệt độ trên đường băng lên đến 45-47 độ C, ban bay vẫn diễn ra như kế hoạch. Có phi công một ngày bay ba chuyến. 

“Tất cả phi công lái Su-30MK2 đều có giờ bay tích lũy hơn 300 giờ trên các loại máy bay phản lực, dày dạn kinh nghiệm và phải biết tiếng Nga nên khi huấn luyện bay chuyển loại, họ chỉ cần một tháng học lý thuyết và sau 1-2 chuyến bay kèm đã tự điều khiển được Su-30MK2”, thượng tá Tuyến nói.

Một chuyên gia người Nga đã nhiều năm làm việc tại trung đoàn 935 nhận xét: “Đội ngũ kỹ sư máy bay VN rất thông minh. Nhiều sự cố hỏng hóc ngay cả chúng tôi cũng không xử lý được vì ở Nga chưa từng gặp tình huống như thế, nhưng kỹ sư và nhân viên kỹ thuật người Việt tự mày mò khắc phục được.

Còn phi công của các bạn rất giỏi và dũng cảm. Có những tình huống nếu là phi công ở nước khác họ đã nhảy dù, hi sinh máy bay. Nhưng phi công VN vẫn ở lại cùng máy bay, bình tĩnh xử lý và cứu thành công chiến đấu cơ này”.

Theo thượng tá Nguyễn Gia Nhân - chủ nhiệm bay trung đoàn 935, chỉ có khoảng 60-70 tình huống có trong sách nhưng thực tế có những tình huống chưa từng thấy trong tài liệu. Với 14 năm liên tiếp bay an toàn, trung đoàn không quân tiêm kích 935 đã làm nên kỳ tích trong lực lượng không quân - nói như phó tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân VN Võ Văn Tuấn.

Đến trung đoàn 935 sẽ được nghe, được gặp những con người đã rất dũng cảm cứu máy bay trong những tình huống đầy kịch tính còn hơn cả phim ảnh. Đặc biệt nhất là câu chuyện cứu máy bay Su-27 bị cháy động cơ khi vừa cất cánh chỉ mấy giây của thượng tá Đào Quốc Kháng (phó chủ nhiệm chính trị trung đoàn). 

Gần đây nhất là kỳ tích cứu Su-30MK2 khi bay tuần tiễu trên biển trở về, cách đất liền tới 600km của phi đội trưởng Nguyễn Xuân Tuyến (hiện nay là trung đoàn trưởng trung đoàn 935) và chủ nhiệm bay Nguyễn Gia Nhân ngày 9-4-2011.

Trung đoàn trưởng Nguyễn Xuân Tuyến, người từng kinh qua tám loại máy bay chiến đấu với hơn 1.500 giờ bay tích lũy, giải thích: “Trong tình huống đó nếu nhảy dù cũng không có lực lượng nào ra cứu kịp. Rơi xuống biển là hi sinh.

Nhưng trong tâm trí của chúng tôi luôn nghĩ rằng đất nước mình còn nghèo, khó khăn. Giữ trong tay một tài sản trị giá hơn 50 triệu USD là mồ hôi, công sức của dân thì phải bằng mọi giá, kể cả tính mạng, bảo vệ cho được khối tài sản mà đất nước, nhân dân đã tin tưởng giao cho mình”.

* Thực hành bay bắn, ném bom

Ngày 23/3/2012, tại Trường bắn quốc gia 3, Sư đoàn không quân 370 (Quân chủng Phòng không không quân VN) đã tổ chức bay bắn, ném bom trên đất.

Đây là dịp để đánh giá khả năng huấn luyện sẵn sàng chiến đấu của Sư đoàn 370 và rút kinh nghiệm, bổ sung các phương án huấn luyện trong thời gian tiếp theo cũng như tổ chức huấn luyện để tham gia thực hành bắn trên biển theo kế hoạch năm 2012. 

Từ phải qua: đại diện Sư đoàn không quân 370 trình bày với phó tư lệnh, tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không không quân VN về buổi thực hành bay bắn, ném bom vào sáng 23-3

Chỉ đạo trực tiếp buổi thực hành bay bắn, ném bom là cục trưởng Cục Quân huấn (Bộ Tổng tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng), phó tư lệnh - tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không không quân VN... Đại tá Trần Ngọc Đông - sư đoàn trưởng Sư đoàn 370 - trực tiếp chỉ huy toàn bộ lực lượng tham gia bắn ném.

Trực thăng Mi-8, UH-1, máy bay tiêm kích Su-22M4 đã tham gia bắn đạn thật, ném bom... và đều tiếp cận trúng mục tiêu; hạ gục mục tiêu ngay từ loạt đạn, lần ném bom đầu. 

Đặc biệt, trong buổi thực hành bay bắn, ném bom trên đất lần này, sư đoàn đã mạnh dạn giao nhiệm vụ lần đầu cho một số phi công trẻ (người trẻ nhất sinh năm 1984) và sử dụng trực thăng UH-1 được cải tiến hệ thống vũ khí điều khiển.

Các phi công lái máy bay tiêm kích Su-22M4 đã thực hiện những bài bay bắn khi cơ động phức tạp, khó hơn nhiều so với bắn bình thường. 

Thiếu tướng Nguyễn Văn Thọ, phó tư lệnh - tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không không quân VN, cho biết: “Buổi thực hành hôm nay chỉ sử dụng các vũ khí huấn luyện học tập, chủ yếu là kiểm tra trình độ xạ thủ của phi công, đánh giá kết quả huấn luyện sẵn sàng chiến đấu của phi công Sư đoàn 370”. 

Lãnh đạo Cục Quân huấn và Quân chủng Phòng không không quân VN rất hài lòng với buổi thực hành bay bắn, ném bom này và dự kiến sẽ kết thúc, đánh giá kết quả vào chiều nay 24-3. 

Theo Tuổi trẻ